Η πρώτη «μαύρη» Παρασκευή που συνδέεται με τον όρο Black Friday χρονολογείται στις 24 Σεπτεμβρίου 1869, όταν οι χρηματιστές Jay Gould και James Fisk προσπάθησαν να μονοπωλήσουν την αγορά χρυσού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η προσπάθειά τους να ανεβάσουν την τιμή του χρυσού προκάλεσε απότομη πτώση στο χρηματιστήριο και μια καταστροφική οικονομική κρίση. Εκείνη ακριβώς η Παρασκευή έμεινε στην ιστορία αλλά και ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη των περισσοτέρων ως μια από τις πιο σκοτεινές μέρες του αμερικανικού οικονομικού συστήματος.
Η Black Friday της Φιλαδέλφειας
Ο σύγχρονος όρος Black Friday, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την καταναλωτική δραστηριότητα, εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950 στη Φιλαδέλφεια. Εκεί, οι αστυνομικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν την ονομασία Black Friday για να περιγράψουν το χάος που επικρατούσε στους δρόμους της πόλης την Παρασκευή, μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών. Λόγω της μαζικής προσέλευσης κόσμου, που επισκεπτόταν τα καταστήματα και τις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις της πόλης, οι δρόμοι μπλόκαραν προκαλώντας μεγάλη συμφόρηση και δυσκολία στις μετακινήσεις. Οι αστυνομικοί αναγκάστηκαν να δουλεύουν υπερωρίες για να διατηρήσουν την τάξη και να αποτρέψουν τα κρούσματα κλοπών στα πολυκαταστήματα.
Η αρνητική αυτή χροιά του όρου Black Friday παρέμενε για αρκετά χρόνια στη Φιλαδέλφεια, καθώς αρχές και έμποροι προσπαθούσαν να αποφύγουν την ταύτισή της με μια δύσκολη μέρα. Μάλιστα, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, οι έμποροι επιχείρησαν να την μετονομάσουν σε Big Friday για να εστιάσουν στις πωλήσεις και στις θετικές επιπτώσεις για την αγορά, χωρίς όμως επιτυχία.
Από τις ζημίες στα κέδρη: Η οικονομική διάσταση του όρου
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το εμπόριο άρχισε να προσδίδει στον όρο Black Friday μια πιο θετική χροιά, επικεντρωμένη στα οικονομικά οφέλη. Η Black Friday έγινε η ημέρα, κατά την οποία τα καταστήματα έβγαιναν από τις ζημίες και έμπαιναν στα κέρδη, λόγω των μαζικών πωλήσεων και της αυξημένης αγοραστικής κίνησης. Η αναφορά στην ανατροπή από το “κόκκινο” στο “μαύρο” έδωσε νέο νόημα στον όρο και βοήθησε στο να εδραιωθεί ως μία ημέρα εξαιρετικών προσφορών και σημαντικών πωλήσεων.
Η εξάπλωση της Black Friday παγκοσμίως
Η Black Friday καθιερώθηκε επισώμως στις ΗΠΑ και με την πάροδο του χρόνου, ο όρος εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Ιταλία, αλλά και χώρες σε άλλες ηπείρους, άρχισαν να υιοθετούν την Black Friday και να εφαρμόζουν τις ίδιες εκπτώσεις και προσφορές.
Η Ελλάδα υιοθέτησε τη Black Friday γύρω στο 2015, αρχικά με συγκρατημένο ενδιαφέρον, καθώς έμοιαζε και ήταν ένα καινούργιο εγχείρημα για τα ελληνικά δεδομένα. Πολύ γρήγορα, η ημέρα αυτή έγινε ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά γεγονότα του χρόνου. Οι Έλληνες καταναλωτές ανταποκρίθηκαν με θέρμη και οι έμποροι, ενθουσιασμένοι με τη ζήτηση, άρχισαν να εφαρμόζουν εκπτώσεις σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων και κατηγοριών.
Black Friday και τεχνολογική εξέλιξη: Cyber Monday και διαδικτυακές αγορές
Η Black Friday συνδέθηκε σταδιακά με τη λεγόμενη Cyber Monday, μια ημέρα αποκλειστικά αφιερωμένη στις διαδικτυακές αγορές, η οποία θεσπίστηκε τη Δευτέρα μετά την Black Friday. Στόχος ήταν να ενισχυθούν οι πωλήσεις στα ηλεκτρονικά καταστήματα, με μεγάλες εκπτώσεις κυρίως σε προϊόντα τεχνολογίας, ρούχα και άλλα είδη ευρείας κατανάλωσης. Με την άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου, οι καταναλωτές απέκτησαν τη δυνατότητα να κάνουν τις αγορές τους εξ αποστάσεως, αποφεύγοντας την κοσμοσυρροή και τις μεγάλες ουρές.
Σύγχρονες τάσεις: Από τη Black Friday στην Black Week και την Black Month
Τα τελευταία χρόνια, πολλές επιχειρήσεις υιοθέτησαν την πρακτική να επεκτείνουν τις εκπτώσεις της Black Friday σε ολόκληρη την εβδομάδα (Black Week) ή ακόμα και σε ολόκληρο τον μήνα (Black Month), δίνοντας στους καταναλωτές περισσότερες ημέρες για να κάνουν αγορές σε χαμηλές τιμές. Η νέα αυτή τάση ενισχύθηκε ιδιαίτερα μετά την πανδημία της Covid19, καθώς οι επιχειρήσεις προσπάθησαν να αποφύγουν τη μαζική προσέλευση πελατών σε συγκεκριμένες ημερομηνίες και να προσφέρουν μια πιο ελεγχόμενη εμπειρία αγορών.
Κριτική και αντιδράσεις: Η σκοτεινή πλευρά της Black Friday
Παρά τη δημοτικότητά της, η Black Friday έχει δεχθεί έντονη κριτική από οργανώσεις και καταναλωτές για την προώθηση της υπερκατανάλωσης. Εκατομμύρια προϊόντα αγοράζονται κάθε χρόνο, αλλά ένα μεγάλο ποσοστό καταλήγει να πετιέται ή να μένει αχρησιμοποίητο, γεγονός που δημιουργεί σοβαρό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Επιπλέον, οι συνθήκες εργασίας κατά τη Black Friday είναι πολύ δύσκολες, καθώς οι εργαζόμενοι δουλεύουν πολλές φορές απλήρωτες υπερωρίες υπό έντονη πίεση και με περιορισμένα περιθώρια ανάπαυσης.
Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες χώρες και οργανώσεις έχουν αντιταχθεί στην Black Friday και προωθούν εναλλακτικές λύσεις, όπως το “Buy Nothing Day” (Ημέρα Μηδενικής Κατανάλωσης), μια μέρα αφιερωμένη στην αποχή από αγορές με στόχο την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης και την προώθηση βιώσιμων καταναλωτικών συνηθειών.
Ειδικότερα, η Black Friday, αν και υπόσχεται μεγάλες ευκαιρίες και σημαντικές εκπτώσεις, συχνά συνοδεύεται από παραπλανητικές προσφορές. Πολλοί καταναλωτές ανυπομονούν για τις εκπτώσεις, όμως υπάρχουν περιπτώσεις, όπου οι προσφορές είναι πλασματικές ή ακόμα και ψευδείς. Η επιθυμία των εμπόρων να αυξήσουν τις πωλήσεις και το άγχος των καταναλωτών να προλάβουν τις υποτιθέμενες μεγάλες ευκαιρίες, συχνά οδηγούν σε αθέμιτες και αισχροκερδείς πρακτικές.
Μια κοινή τακτική είναι η σταδιακή αύξηση της τιμής ενός προϊόντος λίγο πριν τη Black Friday, ώστε η τελική “προσφορά” να φαίνεται πιο ελκυστική. Κάποια καταστήματα προωθούν εντυπωσιακές εκπτώσεις σε προϊόντα, τα οποία είτε δεν έχουν σε επαρκή απόθεμα είτε δεν πρόκειται να ανανεώσουν. Έτσι, ο καταναλωτής παρασύρεται από τη διαφήμιση, αλλά τελικά βρίσκει το προϊόν εκτός διαθεσιμότητας. Άλλη συνήθης πρακτική είναι η διάθεση εκπτώσεων σε προϊόντα παλιών ή χαμηλότερης ποιότητας μοντέλων, ενώ τα νεότερα ή πιο δημοφιλή προϊόντα διατίθενται σε ελάχιστες ή καθόλου εκπτώσεις. Οι καταναλωτές, παρασυρμένοι από τη φαινομενικά χαμηλή τιμή, καταλήγουν να αγοράζουν προϊόντα, που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους. Οι ψεύτικες προσφορές περιορισμένου χρόνου είναι επίσης διαδεδομένες κατά τη διάρκεια της Black Friday. Προκαλούν την αίσθηση του επείγοντος και την πίεση στους καταναλωτές να προλάβουν την προσφορά πριν “εξαφανιστεί”. Συχνά, ωστόσο, πρόκειται για ψεύτικες προσφορές που επανέρχονται μετά τη Black Friday, συνήθως με τις ίδιες ή παρόμοιες εκπτώσεις.
Η Black Friday, από το ξεκίνημά της στη Φιλαδέλφεια, εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια «γιορτή του εμπορίου» που κάποιους τους ενθουσιάζει και άλλους τους προβληματίζει. Σε κάθε περίπτωση, η Black Friday παραμένει το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχρονης καταναλωτικής κουλτούρας και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η αγορά.
Από εκεί και πέρα εσείς αποφασίζετε!!!
Comments are closed.