Από τη θριαμβευτική άνοδο στην εξουσία το 2015 μέχρι τις διασπάσεις και την εσωστρέφεια του 2023, η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ σημαδεύτηκε από εσωτερικές συγκρούσεις, πολιτικές αντιφάσεις και ριζικές αλλαγές στην ηγεσία.
Πώς όμως κατέρρευσε το πάλαι ποτέ κόμμα της «Αριστεράς»;
Η αρχική ανοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ, υπό την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα, αύξησε τη δημοτικότητά του στις αρχές της δεκαετίας του 2010, μετά την οικονομική κρίση, που ξέσπασε στην Ελλάδα το 2009. Η κρίση προκάλεσε, μεταξύ άλλων, κοινωνική αναταραχή και πολιτική ρευστότητα, επιφέροντας διάχυτη δυσαρέσκεια στα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας και συγκεκριμένα στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία, που είχαν υποστηρίξει μνημονιακές πολιτικές.
Το 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκε σημαντικά στην αξιωματική αντιπολίτευση, λαμβάνοντας υψηλά ποσοστά στις διπλές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου. Με έντονα αντιμνημονιακή ρητορική, υποσχέθηκε την ακύρωση των μνημονίων και έδωσε φωνή σε όσους ένιωθαν καταπιεσμένοι από τις πολιτικές λιτότητας.
Η επίσημη ανοδος στην εξουσία και οι συμβιβασμοί
Τον Ιανουάριο του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εθνικές εκλογές και σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με τους Ανεξάρτητους Έλληνες-ΑΝΕΛ, ένα δεξιό αντιμνημονιακό κόμμα.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήρθε σε σύγκρουση με τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που πίεζαν για περαιτέρω μέτρα λιτότητας.
Τον Ιούνιο του 2015, μετά από συνεχείς διαπραγματεύσεις, ο τότε Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την πρόταση των θεσμών. Στις 5 Ιουλίου, η πλειοψηφία των Ελλήνων ψήφισε «Όχι», απορρίπτοντας τα μέτρα. Παρά το αποτέλεσμα, ωστόσο, η κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε νέα συμφωνία και να υπογράψει το τρίτο μνημόνιο, καθώς ο κίνδυνος εξόδου από το ευρώ και η οικονομική αβεβαιότητα είχαν αρχίσει να γίνονται αβάσταχτα για τη χώρα.
Η πρώτη διάσπαση – Αύγουστος 2015
Η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να υπογράψει το μνημόνιο προκάλεσε την πρώτη μεγάλη ρήξη στο κόμμα. Η «Αριστερή Πλατφόρμα», υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, αποχώρησε και ίδρυσε τη «Λαϊκή Ενότητα» με στόχο να συνεχίσει την αντιμνημονιακή γραμμή.
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου αποχώρησε επίσης από τον ΣΥΡΙΖΑ. Επέκρινε έντονα τη νέα πολιτική γραμμή του κόμματος και ίδρυσε λίγο αργότερα την «Πλεύση Ελευθερίας», ένα κόμμα με έντονο αντιμνημονιακό χαρακτήρα.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης, επίσης διαφωνώντας με τη νέα συμφωνία, αποχώρησε και αργότερα ίδρυσε το «ΜέΡΑ25», ένα κόμμα, το οποίο στόχευε στην αναδιάρθρωση της οικονομίας και στην απεξάρτηση από τους δανειστές.
Στροφή στην κεντροαριστερά και προσπάθεια ανασυγκρότησης 2016–2019
Μετά την αποχώρηση των αντιμνημονιακών δυνάμεων, ο ΣΥΡΙΖΑ στράφηκε περισσότερο προς την κεντροαριστερά και προσπάθησε να εδραιώσει τη θέση του ως κόμμα εξουσίας. Ενσωματώνοντας στελέχη από το ΠΑΣΟΚ, υιοθέτησε έναν πιο μετριοπαθή λόγο και επικεντρώθηκε σε πολιτικές κοινωνικής δικαιοσύνης και δίκαιης ανάπτυξης.
Ήττα στις εκλογές του 2019 και εσωτερική κρίση
Ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε στις εκλογές του 2019, χάνοντας την εξουσία από τη Νέα Δημοκρατία. Η ήττα αυτή πυροδότησε μια περίοδο ενδοσκόπησης και συζήτησης σχετικά με την ταυτότητα και την κατεύθυνση του κόμματος. Παρά την παραμονή του Αλέξη Τσίπρα στην ηγεσία, υπήρξαν πιέσεις για ανανέωση και εσωτερικές τριβές ανάμεσα στις διαφορετικές τάσεις του κόμματος, με την «ομπρέλα» των 11 να επιδιώκει τη διατήρηση της αριστερής φυσιογνωμίας.
Η παραίτηση Τσίπρα και η ανάδειξη Κασσελάκη στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ
Μετά τις ήττες στις εθνικές εκλογές του 2023, ο Αλέξης Τσίπρας, που ηγούνταν του ΣΥΡΙΖΑ από το 2008, ανακοίνωσε την αποχώρησή του, αφήνοντας πίσω του ένα κενό ηγεσίας. Ο Τσίπρας, που είχε οδηγήσει τον ΣΥΡΙΖΑ από ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας στην εξουσία και τον καθιέρωσε ως τον κύριο φορέα της προοδευτικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα, είχε δει τα ποσοστά του κόμματος να μειώνονται σταθερά. Η έλλειψη μιας σαφούς στρατηγικής, οι εσωτερικές διαφωνίες και η αμφιλεγόμενη διαχείριση των μνημονίων φαίνεται να επηρέασαν αρνητικά την απήχησή του αναδεικνύοντας ότι ήταν ένα προσωποπαγές κόμμα.
Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη, επιχειρηματία και σχετικά άγνωστου πολιτικού προσώπου, αποτέλεσε έκπληξη για πολλούς. Η καμπάνια του βασίστηκε κυρίως στην παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην επιθυμία για ριζική ανανέωση. Παράλληλα, οι ιδέες του, που συχνά διαφοροποιούνταν από την παραδοσιακή αριστερή ατζέντα, δημιούργησαν αναταραχές εντός του κόμματος. Ο Στέφανος Κασσελάκης επιχείρησε να φέρει μια νέα πολιτική πνοή, βασιζόμενος σε μια διαφορετική προσέγγιση με αιχμηρό λόγο και μοντέρνα επικοινωνιακή στρατηγική.
Οριστική ρήξη και αποχωρήσεις
Η εκλογή Κασσελάκη δεν έφερε την επιδιωκόμενη ενότητα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αντίθετα επιτάχυνε τις εσωτερικές διαμάχες και διαφοροποιήσεις. Πολλά ηγετικά στελέχη της «παραδοσιακής φρουράς», όπως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Νίκος Φίλης, εξέφρασαν επιφυλάξεις και αντιδράσεις. Η νέα ηγεσία θεωρήθηκε από μερίδα του κόμματος ως ξένη προς τις αριστερές αρχές, γεγονός που οδήγησε σε ανοιχτές διαφωνίες και αποχωρήσεις.
Μεταξύ άλλων, ηχηρές αποχωρήσεις ήταν και του Αλέξη Χαρίτση, του άλλοτε στενού συνεργάτη του Τσίπρα, που αποτύπωσαν την ένταση των εσωτερικών συγκρούσεων. Ο Χαρίτσης ήταν ένας από τους σημαντικούς εκπροσώπους του «προοδευτικού χώρου» εντός ΣΥΡΙΖΑ και η απομάκρυνσή του θεωρήθηκε ένδειξη του βάθους της κρίσης. Και εγεννήθη η «Νέα Αριστερά», όπως είναι το όνομα της νέας Κοινοβουλευτικής Ομάδας που συγκρότησαν οι 11 αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η πρόσφατη απόφαση του Στέφανου Κασσελάκη να αποχωρήσει από το κόμμα και να προαναγγείλει την ίδρυση νέου κινήματος είχε ως αποτέλεσμα την ανεξαρτητοποίηση ακόμη τεσσάρων βουλευτών, με τον αριθμό να αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τις επόμενες ημέρες ή ώρες.
Πλέον, στον απόηχο των καθημερινών παραιτήσεων από τον ΣΥΡΙΖΑ, η πορεία του κόμματος θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα της νέας ηγεσίας, όποια και αν είναι αυτή, να οικοδομήσει στερεές βάσεις ενότητας σε ένα πλαίσιο με σαφείς ιδεολογικές κατευθύνσεις.
Comments are closed.