Σαν μια όαση δροσιάς στην καρδιά της Θεσσαλονίκης δεσπόζει το Σιντριβάνι της – ή αλλιώς κρήνη Χαμιδιέ – ακριβώς στη μέση της συμβολής των οδών Εγνατίας και Εθνικής Αμύνης.
Όμως αυτό το κόσμημα της πόλης μας, που φιλοτεχνήθηκε και κατασκευάστηκε επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για πολλές δεκαετίες… έλειπε από τον χώρο του. Ρήμαζε εγκαταλειμμένο σε εργοτάξια του Δήμου Θεσσαλονίκης, έχοντας υποστεί πολλές φθορές από τα καιρικά φαινόμενα άλλα και από ανθρώπινο χέρι που έσπασε και αφαίρεσε κομμάτια του. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ξαναπήρε τη θέση του ανοίγοντας μια νέα σελίδα στην ιστορία του…
Η σημερινή θέση του Σιντριβανιού είναι λίγα μέτρα πιο μακριά από την αρχική και ο σχεδιασμός του έχει μικρές διαφορές από την αρχική του μορφή.
Ήταν αρχές του 1889, στην ακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Θεσσαλονίκη, τότε που ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ αποφάσισε να… χαρίσει στους πολίτες της πόλης ένα σιντριβάνι που θα κοσμούσε το κέντρο της και θα αποτελούσε πόλο έλξης για τους διερχόμενους επισκέπτες της. Θεμελίωσε ένα πελώριο σιντριβάνι στα όρια της λεωφόρου Hamidye (σημερινή Εθνικής Αμύνης).
Ήταν ένα μεγαλειώδες έργο με διττό χαρακτήρα. Από την μια αποτελούσε τον διάκοσμο της περιοχής, από την άλλη τροφοδοτούσε με νερό τις επαύλεις και τα ογκώδη κτίσματα που βρίσκονταν κατά μήκος της σημερινής Εγνατίας και της σημερινής Εθνικής Αμύνης.
Η Θεσσαλονίκη εκείνη την εποχή παρουσίαζε μια σημαντική ανάπτυξη και ήταν ένα από τα ισχυρότερα λιμάνια της περιοχής μετά την κατεδάφιση των παραθαλάσσιων βυζαντινών τειχών το 1869. Σιδηροδρομικά συνδεόταν με την Κωνσταντινούπολη και τη Δυτική Ευρώπη.
Στο κέντρο της… θεσσαλονικιώτικης Πλατείας Ταξίμ
Όπως μας εξηγεί ο Δημήτρης Ζηγομαλάς, προϊστάμενος του Τμήματος Προστασίας Νεότερων Μνημείων της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας, μετά το γκρέμισμα των ανατολικών τειχών της πόλης το συγκεκριμένο σημείο ήταν το υψηλότερο στην απόληξη του οδικού άξονα που χαράχτηκε από την περιοχή της θάλασσας μέχρι τα μέσα της πόλης -λεωφόρος Hamidye- και έτσι έγινε με πολύ μεράκι, για να είναι διακριτό από τη θάλασσα στον Λευκό Πύργο. Μάλιστα η περιοχή ονομάστηκε πλατεία Ταξίμ και μετατράπηκε σε κέντρο κοινωνικής ζωής της πόλης.
Το Σιντριβάνι κατασκευάστηκε από λευκό μάρμαρο με τρεις γούρνες. Το πάνω μέρος του έχει δυτικοευρωπαϊκά χαρακτηριστικά, ενώ στον οβελίσκο που εκτείνεται προς τον ουρανό υπάρχει έντονο το αιγυπτιακό στοιχείο.
Στο πίσω μέρος κάθε γούρνας υπάρχει διάκοσμος με σταγόνες, που παραπέμπει στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική των ναών και τον νεοκλασικισμό. Το νερό κυλά μέσα από λεοντοκεφαλές, στοιχείο που συναντάται στη λαϊκή αρχιτεκτονική του τόπου.
Το Σιντριβάνι παρέμεινε για πολλά χρόνια κομμάτι του αστικού πλούτου της πόλης, ενώ δεν υπέστη καμία καταστροφή μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, καθώς ήταν ένα σημείο που εκτός από μοναδική ομορφιά είχε και πρακτική χρησιμότητα .
Η παρ΄ ολίγον καταστροφή του και η οριστική αναστήλωση
Η… περιπέτεια για το Σιντριβάνι άρχισε το 1936, όταν ο Δήμος Θεσσαλονίκης το αποκόλλησε από τη θέση του για να γίνει η διάνοιξη της οδού Εγνατίας και να καταστεί ευκολότερη η κυκλοφορία των οχημάτων.
Αρχικά μετατοπίστηκε στα παλιά γήπεδα της ΧΑΝΘ και μετά σε ένα εργοτάξιο του Δήμου Θεσσαλονίκης στην περιοχή της Τούμπας. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Ζηγομαλά, η μετατόπιση προκάλεσε αρκετές φθορές στο σύνολο του Σιντριβανιού, ενώ η παραμονή του για πολλές δεκαετίες σε έναν χώρο αφύλακτο είχε σαν αποτέλεσμα ακόμη και πολύ σημαντικά κομμάτια του να αφαιρεθούν.
Σαράντα χρόνια αργότερα, το 1976, βρέθηκε ένα μεγάλο μέρος του Σιντριβανιού, οι τρεις μαρμάρινες ημικυκλικές γούρνες, ένα από τα τρία φουρούσια και η βάση του οβελίσκου. Στις 20 Ιουλίου 1977 αναστηλώθηκε και τα μέρη που έλειπαν αντικαταστάθηκαν από πιστά αντίγραφά τους, που κατασκευάστηκαν με τη βοήθεια φωτογραφιών ή τρισδιάστατων εκτυπώσεων, όπως αναφέρει ο κ. Ζηγομαλάς.
Το 2013 το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων γνωμοδότησε κατά πλειοψηφία υπέρ του χαρακτηρισμού του Σιντριβανιού ως μνημείου, «διότι πρόκειται για αξιόλογο δείγμα αστικού εξοπλισμού της Θεσσαλονίκης του τέλους του 19ου αιώνα, με πολεοδομική και ιστορική σημασία, αποτελεί τεκμήριο της πολεοδομικής εξέλιξης της πόλης κατά τα όψιμα χρόνια της οθωμανικής περιόδου και θεωρείται τοπόσημο για τους κατοίκους».
Σήμερα το σιντριβάνι προσελκύει κυρίως τουρίστες που επιθυμούν να δουν τα νέα μνημεία του κέντρου της Θεσσαλονίκης, καθώς για τους ντόπιους αποτελεί ένα συνηθισμένο σημείο της πόλης. Ανήκει εξ ολοκλήρου στον Δήμο Θεσσαλονίκης, που έχει αναλάβει τη φροντίδα του και συχνά καλείται να σβήσει γκράφιτι ή να αποκαταστήσει τη φυσιολογική φθορά του χρόνου.
Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.