Βεργίνα: Το βασίλειο των Αιγών – Το στολίδι της Μακεδονίας

Είναι 8 Νοεμβρίου του 1977 και ο αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος μετά από επίπονες και πολυετείς προσπάθειες αποκαλύπτει τον ασύλητο μνημειώδη τάφο του Μακεδόνα Βασιλιά Φιλίππου, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στον λοφίσκο της περιοχής Μεγάλη Τούμπα στην αρχαία Βεργίνα.

Επί 23 αιώνες ο τάφος παρέμεινε σφραγισμένος φυλάσσοντας τη μαρμάρινη σαρκοφάγο και την ολόχρυση λάρνακα εντός της. Η ολόχρυση λάρνακα, διακοσμημένη με ρόδακες και φυτικά στοιχεία, έκρυβε με προσοχή τοποθετημένα καμένα οστά, ενώ ένα ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς ήταν διπλωμένο και τοποθετημένο πάνω στα οστά. Στο κάλυμμα της λάρνακας βρέθηκε το επιβλητικό ανάγλυφο δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας, το οποίο είχε στο κέντρο του ένα ρόδακα, ενώ μια σπάνια συλλογή ασημένιων και χρυσών αντικειμένων πλαισίωναν τον τάφο.

Έπειτα από μεγάλη έρευνα και στηριζόμενος στις αρχαιολογικές ενδείξεις και τις θεωρίες του Άγγλου ιστορικού Νίκολας Τζέφρι Λεμπριέρε Χάμοντ, ο Ανδρόνικος ανακοινώνει ότι μάλλον ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο Β’. Έκτοτε ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος των Αιγών αναδεικνύεται σε μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco και αποτελεί σημείο αναφοράς της Μακεδονίας.

Το βασίλειο της Μακεδονίας και το ανάκτορο

Ο βασιλιάς των Μακεδόνων, Φίλιππος Β’, δολοφονήθηκε σε ηλικία 46 ετών το 336 π.Χ. στις Αιγές, στο Βασίλειο της Μακεδονίας, και στα χρόνια της βασιλείας του κατάφερε να κάνει τη Μακεδονία ένα από τα πιο ισχυρά βασίλεια.

Νότια του ποταμού Αλιάκμονα, στους πρόποδες των Πιερίων, η πρωτεύουσα των Αιγών υπήρξε ένα από τα πιο πλούσια και σημαντικά βασίλεια, το οποίο ιδρύθηκε από τους Αργεάδες το 650 π.Χ. Στα χρόνια του βασιλιά Φιλίππου Β’ (359-336 π.Χ.) χτίστηκε το ανάκτορο των Αιγών, το οποίο οικοδομήθηκε μάλλον από τον αρχιτέκτονα Πύθεο, που ήταν γνωστός για τη συμμετοχή του στην κατασκευή του Μαυσωλείου της Αλικαρνασσού, ενός από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Για την κατασκευή του μεγαλοπρεπούς ανακτόρου χρησιμοποιήθηκε πολυτελές μάρμαρο, ανάγλυφα ακροκέραμα, χιλιάδες κεραμίδια και μοναδικά ψηφιδωτά έργα τέχνης, χαλκός και κάθε είδους πολυτελές υλικό.

Οι Αιγές υπήρξαν το κέντρο των πολιτικών εξελίξεων και το πομπώδες ανάκτορο ξεχώριζε για την αίγλη του, τη γεωμετρική του συνέπεια, τη μαθηματική σαφήνεια και την ιδιαίτερη καλαισθησία. Δεν ήταν καθόλου τυχαίο ότι αναφέρεται στις πηγές ως ο Παρθενώνας της Μακεδονίας, ορατός από ολόκληρη τη λεκάνη της ευρύτερης περιοχής.

Ο τάφος του Φιλίππου Β’ και τα ταφικά μνημεία

Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας, η νεκρόπολη, φιλοξενεί τον τάφο του βασιλιά Φιλίππου Β’. Στην πρόσοψη του τάφου και στη χρυσελεφάντινη κλίνη του θαλάμου αποτυπώνονται οι προσωπογραφίες του βασιλιά και του γιου του σε σκηνή του ιερού κυνηγιού. Στον προθάλαμο του τάφου, υπάρχει ο τάφος της Θρακιώτισσας συζύγου του βασιλιά, της Μήδας.

Η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως πολύτιμα ευρήματα τόσο στην ταφική «συστάδα των Τημενιδών», όπως και στη «συστάδα των Βασιλισσών». Εκεί βρέθηκαν τέσσερις τάφοι, ο ένας εξ αυτών ασύλητος, ο οποίος ανήκει στην πολύχρυση «Δέσποινα των Αιγών», που μάλλον πρόκειται για τη σύζυγο του Αμύντα Α’, η οποία πέθανε στις αρχές του 5 ου αιώνα π.Χ. Στην ίδια συστάδα τάφηκε και η μητέρα του Φιλίππου Β’, η Ευρυδίκη, αλλά και πιθανότατα η κόρη του Φιλίππου, η βασίλισσα Θεσσαλονίκη, σε ένα κομψό μακεδονικό τάφο με ιωνική πρόσοψη και μαρμάρινο θρόνο στο εσωτερικό του.

Τα νέα ευρήματα

Το αρχαιολογικό μουσείο της Βεργίνας φιλοξενεί ανεκτίμητους Μακεδονικούς θησαυρούς και πολύτιμα εκθέματα, όπως την ασπίδα και την πανοπλία του Φιλίππου Β’, τη φημισμένη χρυσή λάρνακα, η οποία βρέθηκε στο τάφο του βασιλιά, αλλά και μικρογραφικές σκαλιστές φιγούρες από ελεφαντόδοντο.

Πρόσφατα, στο πλαίσιο της έρευνας για τη μελέτη και συντήρηση του μεγάλου οικοδομικού συγκροτήματος των Αιγών, κοντά στην ταφική συστάδα των Βασιλισσών εντοπίστηκαν νέα ευρήματα. Χαρακτηριστικό είναι το τμήμα από μαρμάρινη τραπεζοφόρο με εντυπωσιακό φυτικό κόσμημα και ειδώλια θεοτήτων, σφραγίδες με τη μακεδονική ασπίδα, το σύμβολο που χρησιμοποιούσαν οι Μακεδόνες βασιλείς των ελληνιστικών χρόνων στα νομίσματά τους, και ταμπέλες με το όνομα του Αμύντου αποτυπωμένες στα κεραμίδια.

Ένα ακόμα εξαιρετικό εύρημα ιδιαίτερης σημασίας είναι μια πήλινη κούπα, η οποία βρέθηκε σπασμένη. Πάνω στην κούπα, που χρονολογείται στον 2 ο αιώνα π.Χ., υπάρχει χαραγμένο ένα ποίημα που αναφέρει: «το τριαντάφυλλο ανθίζει για λίγο και αν ο χρόνος του περάσει και το αναζητήσεις, δεν θα βρεις πια λουλούδι, αλλά αγκάθια…»