Ιστορική απόφαση: Πλήρης άρση εμπάργκο όπλων στην Κύπρο

Η Κύπρος θα μπορεί πια να προμηθεύεται από τις ΗΠΑ οπλικά συστήματα χωρίς περιορισμούς και αστερίσκους.

Την ανακοίνωσή έκανε ο αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν.

Η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ

«Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν αποφάσισε και πιστοποίησε στο Κογκρέσο ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκπληρώσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις βάσει της σχετικής νομοθεσίας προκειμένου να επιτραπεί η έγκριση εξαγωγών, επανεξαγωγών και μεταφορών αμυντικού υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023. Η συμμόρφωση με τους όρους αξιολογείται σε ετήσια βάση. Ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης και πιστοποίησης, ο υπουργός (Εξωτερικών) άρει τους αμυντικούς εμπορικούς περιορισμούς για την Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023. Οι Κανονισμοί Διεθνούς Εμπορίας Όπλων (ITAR) θα τροποποιηθούν ώστε να αντικατοπτρίζουν τη νέα πολιτική, με ισχύ από την 1η Οκτωβρίου 2022.

Ο Νόμος για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο (East Med Act) του 2019 και ο Νόμος για το Αμυντικό Προϋπολογισμό (NDAA) για το οικονομικό έτος 2020 απαιτούν να παραμείνει η πολιτική άρνησης για εξαγωγές, επανεξαγωγές ή μεταφορές αμυντικών υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία από την λίστα εφοδίων πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών, εκτός και εάν ο πρόεδρος αποφασίσει και πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου, τουλάχιστον ετησίως, ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζει να συνεργάζεται με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών στις προσπάθειες εφαρμογής μεταρρυθμίσεων σχετικά με τους κανονισμούς για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοοικονομική ρυθμιστική εποπτεία, και ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει λάβει και συνεχίζει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την απαγόρευση πρόσβασης στα λιμάνια ρωσικών πολεμικών πλοίων για ανεφοδιασμό και εξυπηρέτηση. Σύμφωνα με τους δύο νόμους, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ελέγχει τη συμμόρφωση με τους νόμους ετησίως».

Γιατί οι ΗΠΑ είχαν επιβάλλει εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο;

Πρόκειται για ένα εμπάργκο άρρηκτα συνδεδεμένο με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και ήταν τόσο προς την Κυπριακή Δημοκρατία όσο και την Τουρκία.

Ωστόσο για τους συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, και τη χώρα που προκάλεσε τον πόλεμο, το εμπάργκο κράτησε μόνο 4 χρόνια και ήρθη το 1978, μετά από αναιτιολόγητη απόφαση του Προέδρου Κάρτερ. Την ίδια ώρα εξακολουθούσε να απαγορεύεται η προμήθεια οποιουδήποτε στρατιωτικού υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία από το 1987.

Οι ΗΠΑ επέβαλαν εμπάργκο στην πώληση αμερικανικού οπλισμού λόγω της παράνομης εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974, της συνεχιζόμενης κατοχής του 37% του εδάφους της και της παραβίασης της αμερικανικής νομοθεσίας. Παραβίαση του Παραρτήματος 620(Χ) του Νόμου περί Εξωτερικής Βοήθειας όπως τροποποιήθηκε από το F.A.A.P.L. 93-95.

Πιο συγκεκριμένα, η Τουρκία παραβίασε το παράρτημα 505 του F.A.A. και τα παραρτήματα 3 και 4 του Νόμου περί ξένης Στρατιωτικής Βοήθειας (F.M.S. Act), σήμερα παραρτήματα 3 και 4 του Νόμου περί Ελέγχου Εξαγωγών όπλων – AECA, που ορίζουν:
– Με εξαντλητική απαρίθμηση, τους σκοπούς για τους οποίους επιτρέπεται η παραχώρηση αμερικανικού στρατιωτικού υλικού.
– Ότι χωρίς τη συγκατάθεση του Προέδρου των ΗΠΑ, η παραλαμβάνουσα αμερικανικό στρατιωτικό υλικό χώρα απαγορεύεται να το χρησιμοποιεί για σκοπούς άλλους από εκείνους για τους οποίους έχει χορηγηθεί.
– Η παραλαμβάνουσα (αμερικανικό στρατιωτικό υλικό) χώρα, που χρησιμοποιεί τέτοιο υλικό κατά παραβίαση της ισχύουσας αμερικανικής νομοθεσίας σε ό,τι αφορά στρατιωτική βοήθεια ή υπογραφείσες διμερείς συμφωνίες σε συμμόρφωση προς τις πρόνοιες της αμερικανικής νομοθεσίας, αυτόματα παύει να είναι επιλέξιμη για περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια.

Η διμερής συμφωνία ΗΠΑ – Τουρκίας του 1947 προβλέπει τα ακόλουθα:

– Η Τουρκία θα χρησιμοποιεί την αμερικανική βοήθεια σε συμμόρφωση με την αμερικανική νομοθεσία (άρθρο 1).
– Χωρίς τη συγκατάθεση της κυβέρνησης των ΗΠΑ, η Τουρκία δεν θα χρησιμοποιεί αμερικανικά όπλα για σκοπούς άλλους από αυτούς για τους οποίους έχουν χορηγηθεί (άρθρο IV).
Στο παράρτημα 13(α) παράγραφος 2 του προγράμματος (Bill) S 3197 (1974) για εξαγωγές/ εισαγωγές (τροποποίηση Eagleton) αναφέρεται ότι ο Πρόεδρος Τζόνσον είχε ήδη προειδοποιήσει την Τουρκία το 1964 ότι η χρήση αμερικανικού στρατιωτικού υλικού ή υπηρεσιών για στρατιωτική δράση εναντίον της Κύπρου παραβιάζει το πιο πάνω άρθρο IV της Συμφωνίας ΗΠΑ – Τουρκίας του 1947.
Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1978 το παράρτημα 620 (Χ) του FAA (του Νόμου περί Εξωτερικής Βοήθειας) αντικαταστάθηκε από το παράρτημα 620(c), τερματίζοντας το εμπάργκο αμερικανικών όπλων στην Τουρκία (πρόγραμμα s 3075 PL 95-384).
Παρ΄ όλα αυτά, για την εφαρμογή (για να τεθεί σε ισχύ) του παραρτήματος 620 (c), κάτω από τον χαρακτηριστικό τίτλο «Πολιτική των ΗΠΑ αναφορικά με την Ανατολική Μεσόγειο» και για να καταργηθεί το παράρτημα 620 (Χ) που αφορούσε το εμπάργκο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θα έπρεπε να βεβαιώσει (certify) το Κογκρέσο ότι η Τουρκία ενεργεί με καλή πίστη, για μια δίκαιη και ειρηνική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος, για μια ταχεία και ειρηνική επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους και για την απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Ο Πρόεδρος Κάρτερ απέστειλε αυτή τη βεβαίωση και το άρθρο 620 (c) ετέθη σε ισχύ.

Το παράρτημα 620 (c) προνοεί, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
α) Απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο (υποπαράρτημα β, παράγραφος 6).
β) Το σύνολο του στρατιωτικού υλικού, το οποίο οι ΗΠΑ προμηθεύουν σε χώρες της νοτιανατολικής Μεσογείου, θα χρησιμοποιείται μόνο σε συμμόρφωση με τις πρόνοιες των Νόμων περί Εξωτερικής Βοήθειας και περί Ελέγχου Εξαγωγής όπλων (FAA και AECA) καθώς επίσης και σε συμμόρφωση με τους όρους των διμερών συμφωνιών (υποπαράρτημα Β, παράγρ. 3).
γ) Η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία θα χρησιμοποιείται μόνο για αμυντικούς σκοπούς, περιλαμβανομένης της εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους προς το ΝΑΤΟ.
δ) Ότι για να είναι βέβαιο ότι η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία χορηγείται σύμφωνα με την πολιτική που αναφέρεται στο άρθρο 620 (c), ο Αμερικανός Πρόεδρος, όταν του ζητείται στρατιωτική βοήθεια με βάση τους νόμους περί ξένης στρατιωτικής βοήθειας και περί Ελέγχου Εξαγωγής όπλων (FAA και AECA), θα πρέπει να αποστέλλει βεβαίωση στο Κογκρέσο, με βάση την οποία η προτεινόμενη βοήθεια είναι σε συμμόρφωση με την πιο πάνω υποπαράγραφο (β).

Με βάση τα πιο πάνω, δηλαδή με βάση ρητές εν ισχύει νομοθετικές πράξεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, η παρουσία τουρκικών κατοχικών στρατιωτικών δυνάμεων στο βόρειο τμήμα του ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους της Κύπρου και η χρήση από αυτές αμερικανικού στρατιωτικού υλικού παραβιάζει κατάφωρα την αμερικανική νομοθεσία, ανεξάρτητα από τον χρόνο προμήθειας ή τον χρόνο μεταφοράς στην Κύπρο του στρατιωτικού αυτού υλικού, πριν ή μετά το 1988.

Το αμερικανικό στρατιωτικό εμπάργκο στην προμήθεια/πώληση στρατιωτικού υλικού στην Τουρκία είχε καταργηθεί το 1978 μέσω προεδρικής διαβεβαίωσης στο Κογκρέσο ότι η Τουρκία ενεργούσε με καλή πίστη για την απόσυρση των κατοχικών στρατιωτικών της δυνάμεων από την Κύπρο. Έχουν παρέλθει από τότε 37 ολόκληρα χρόνια και οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις παραμένουν στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι ο αμερικανικός Νόμος -U.S.A Public Law 95 -384- τρεις φορές κάλεσε για την απόσυρσή τους, ως μέρος της πολιτικής των ΗΠΑ για την ανατολική Μεσόγειο.

Πηγή ΦΩΤΟ: reuters