Το μνημειακό ταφικό συγκρότημα του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη αποτελεί το μεγαλύτερο ταφικό μνημείο που έχει ανακαλυφθεί στην Ελλάδα.
Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 2012 και έφεραν στο φως το μνημειακό ταφικό συγκρότημα, το οποίο οικοδομήθηκε έπειτα από παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον φίλο του και στρατηγό Ηφαιστίωνα, σύμφωνα με την επιγραφή που βρέθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.
Ο τύμβος χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα (425 π.Χ. – 400 π.Χ.) και αποτελείται από τον περίβολο, το λιοντάρι,
και τον μακεδονικό τάφο. Ο κυκλικός μαρμάρινος περίβολος έχει περίμετρο 500μ. και ύψος 3μ., κατασκευασμένος εξ ολοκλήρου από μάρμαρο Θάσου, ενώ το μνημείο εκτείνεται σε μια περιοχή 20 στρεμμάτων.
Οι Σφίγγες, οι Καρυάτιδες και το ψηφιδωτό
Ο τύμβος ακολουθεί τη μακεδονική τεχνική, με σύνθετο τετράχωρο τάφο που αποτελείται από τρεις θαλάμους. Η θύρα του τάφου φυλάσσεται από τις δύο ακέφαλες φτερωτές Σφίγγες ύψους περίπου δύο μέτρων, φτιαγμένες από μάρμαρο Θάσου, ενώ στο μαρμάρινο επιστύλιο πίσω από τις Σφίγγες εντοπίστηκε μίμηση ιωνικού κιονόκρανου.
Οι μαρμάρινες Καρυάτιδες (ύψους 3,67 μέτρων μαζί με τη βάση τους) με ίχνη κόκκινου και κυανού χρώματος αποτελούν τον 2ο διαφραγματικό τοίχο, ο οποίος οδηγεί στο εντυπωσιακό επιδαπέδιο βοτσαλωτό ψηφιδωτό που αναπαριστά την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Αμέσως μετά ακολουθεί ο 3ος θάλαμος με μαρμάρινη πόρτα με υπέρυθρο, στον οποίο βρίσκεται σε βάθος 1,6 μέτρων κιβωτιόσχημος τάφος.
Το λιοντάρι σύμβολο της Αμφίπολης
Το εμβληματικό λιοντάρι, σύμβολο βασιλέων και στρατηγών, που όλοι συναντάμε παρακείμενα του Στρυμόνα στον δρόμο για Αμφίπολη, αποτελούσε τμήμα του τάφου και βρισκόταν στην κορυφή του τύμβου. Το γλυπτό μεγάλων διαστάσεων, ύψους 5,37 μέτρων, αρχικά εντοπίστηκε από Έλληνες και Άγγλους στρατιώτες την περίοδο 1913-1916 κατά τη διάρκεια οχυρωματικών έργων στη δυτική όχθη του Στρυμόνα.
Κατά τον 2ο αιώνα π.Χ., οι τελευταίοι Μακεδόνες σφράγισαν τον τάφο για να το προστατεύσουν από τους Ρωμαίους και ο τελευταίος Μακεδόνας βασιλιάς, ο Περσέας, έφυγε με τα πολύτιμα χρυσά και ασημένια αντικείμενα για να γλυτώσει στη Σαμοθράκη. Οι Ρωμαίοι τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν στη Ρώμη, αλλά οι πολύτιμοι θησαυροί που συνόδευαν τον νεκρό δεν βρέθηκαν ποτέ. Οι Καρυάτιδες, οι Σφίγγες και άλλα αριστουργήματα γλύτωσαν, διότι είναι στατικά και βοηθούν στη στερέωση του μνημείου.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, οι αρχαιολόγοι αντίκρισαν τον τάφο σφραγισμένο με χώμα και υλικά από τον περίβολο, τα οποία έφεραν πολλά κεραμικά υλικά. Μαζί με τα σπαράγματα που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής βρέθηκε και η κεφαλή της μιας Σφίγγας, όπως και ταφική θήκη με οστά.
Ανήκει στον Ηφαιστίωνα
Το γεγονός ότι ο τάφος αποδίδεται στον Ηφαιστίωνα το μαρτυρά οικοδομική επιγραφή που βρέθηκε στον περίβολο του μνημείου και ανέφερε «Παρέλαβον Ηφαιστίωνος», αλλά και το μονόγραμμα του Αντίγονου του Μονόφθαλμου, το οποίο βρέθηκε και θεωρείται ότι το μνημείο οικοδομήθηκε για τον στενό φίλο του Μεγάλου Αλέξανδρου.
Με αργές διαδικασίες τα έργα ανάδειξης του μνημείου
Το ταφικό μνημείο του Τύμβου Καστά δεν είναι επισκέψιμο. Οι εργασίες που αφορούν τη στερέωση, τη συντήρηση του τύμβου και την ανάδειξη του μνημείου καθυστερούν. «Υπάρχουν πολλές καθυστερήσεις, δεν μπορώ να πω ότι το έργο προχωράει γρήγορα», επισημαίνει η Κατερίνα Περιστέρη, αρχαιολόγος ανασκαφέας Τύμβου Καστά, Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Τομεάρχης Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. «Αυτή τη στιγμή γίνονται χωματουργικές εργασίες στα πρανή του τύμβου, έτσι ώστε να δοθεί η αρχική μορφή του τύμβου ως και τη θεμελίωση του λιονταριού σε δεύτερο χρόνο.
Το έργο πραγματοποιείται με επιχορήγηση του ΕΣΠΑ, με προϋπολογισμό 2.5 εκ. ευρώ. Αυτό το μνημείο, που θα μπορούσε να φέρει την ανάπτυξη στην περιοχή, παραμένει από το 2015 έως σήμερα ανεκμετάλλευτο, χωρίς να γίνονται εργασίες για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα».
*Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο της αρχαιολόγου κας Κατερίνας Περιστέρη
Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.